Uluslararası Basketbol Federasyonu (FIBA), erkek milli takımları için geçerli olan dünya sıralaması sisteminde önemli değişiklikler gerçekleştirdi. 2017 yılından bu yana kullanılan modelin temel yapısını koruyan yeni sistem, daha şeffaf, güncel ve performansa dayalı bir yapı sunmayı amaçlıyor. Yeni sıralama modeli, 24 Kasım itibarıyla başlayan 2027 FIBA Dünya Kupası Elemeleri ile birlikte resmen uygulanmaya başlandı.
Yeni sistemin üç temel hedefi
FIBA’nın açıklamasına göre, yeni dünya sıralaması modeli, Assist Research şirketinin matematiksel danışmanlığıyla geliştirildi. Güncellenen sistemin arkasındaki üç ana hedef şu şekilde sıralanıyor:
- Daha anlaşılır ve basit bir yapı sunmak
- Takımların sonuçlarını daha güncel biçimde yansıtmak
- Turnuvaların ileri aşamalarında başarılı olan takımları daha fazla ödüllendirmek
Yeni model, maç bazlı yaklaşımı sürdürmeye devam ederken, tüm eleme pencereleri ve büyük organizasyonların ardından sıralamaların güncellenmesini öngörüyor. Bu sayede takımlar, sıralamadaki konumlarını anlık olarak takip edebilecek.
Puanlar artık kümülatif olarak birikecek
Yeni sistemle birlikte, daha önce uygulanan adaptif model terk edilerek kümülatif puanlama sistemine geçildi. Eski modelde bir maçta toplam 1.000 puan galip ve mağlup arasında bölüştürülüyordu. Her iki takım da mevcut ortalamalarına göre puan kazanıyor ya da kaybediyordu. Yeni sistemde ise takımlar oynadıkları maçlardan bağımsız puanlar biriktiriyor. Mağlup takım dahi sabit bir puan kazanırken, kazanan takım çeşitli kriterlere göre ekstra puan elde ediyor.
Bu geçiş, takımların performanslarını daha somut ve sürdürülebilir biçimde yansıtabilmelerini sağlayacak. Örneğin, turnuvalarda daha fazla maç oynayan ve başarılı sonuçlar alan bir takım, istikrarlı biçimde sıralamada yükselebilecek.
Turnuvalarda başarı daha fazla ödüllendirilecek
Yeni sistemde, takımların puan kazanması yalnızca galibiyetle sınırlı değil. Turnuvalarda daha ileri aşamalara geçilmesi, sistem tarafından daha yüksek puanlarla ödüllendirilecek. Böylece grup aşamasında başarılı olan ama erken elenen takımlarla, final oynayan ekipler arasında daha anlamlı bir puan farkı oluşacak.
Turnuva yapılarına göre puanlama algoritmaları detaylandırıldı. Örneğin, FIBA Dünya Kupası, Olimpiyat Oyunları ve kıtasal şampiyonalarda her aşama için ayrı katsayılar belirlendi. Bu yaklaşım, büyük turnuvalarda derinleşen başarıyı daha anlamlı kılacak.
Zaman indirgeme yaklaşımı standart hale getirildi
Geçmiş sistemde takımların sıralama puanları sekiz yıllık bir zaman dilimi içinde kademeli olarak azaltılıyordu. Her iki yılda bir eski maçlardan gelen puanların ağırlığı düşürülüyordu. Yeni sistemde ise zaman indirgeme daha standart bir forma kavuştu. Artık her büyük FIBA organizasyonu öncesinde, tüm takımların toplam puanına %33 oranında standart bir azalma uygulanacak.
Bu indirgeme işlemi sıralamaların genel yapısını değiştirmeyecek; yalnızca zamanla yenilenen performansların ağırlığını artırarak sistemin güncelliğini korumasını sağlayacak.
Bölgesel katsayılar yeniden kalibre edildi
Basketbolun dört ana bölgesi olan Afrika, Amerika, Asya (Okyanusya dahil) ve Avrupa için geçmişte uygulanan bölgesel katsayı sistemi korunuyor. Ancak yeni sistemle birlikte bu katsayılar, geçmiş yıllarda olduğu gibi sabit değil; son dört yıldaki performanslara göre dinamik olarak hesaplanıyor.
Her bölgenin FIBA nezdindeki uluslararası başarı düzeyi dikkate alınarak katsayılar yeniden kalibre edilecek. Bu kalibrasyon her dört yılda bir güncellenecek ve böylece örneğin Avrupa bölgesi takımları, başarı oranlarına göre daha yüksek katsayılarla daha fazla puan elde edebilecek.
Maç bazlı puanlama nasıl işliyor?
Yeni sıralama sisteminde takımlar her maçta puan kazanır. Kaybeden takım da puan alır, ancak kazanan ekibe galibiyet bonusu eklenir. Buna ek olarak:
- Maçın oynandığı turnuva ve aşama
- Rakibin sıralamadaki konumu
- Bölgesel katsayı
gibi kriterler nihai puanı etkiler. Örneğin, üst sıralardaki bir takımı mağlup eden ekip daha fazla puan kazanır. Ayrıca Dünya Kupası veya Olimpiyatlar gibi yüksek profilli turnuvalarda alınan galibiyetler, sıradan elemelerden daha fazla puan getirir.
Uygulama takvimi ve gelecekteki adımlar
Yeni FIBA Erkekler Dünya Sıralaması 24 Kasım 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu tarih, 2027 FIBA Basketbol Dünya Kupası Elemeleri’nin ilk penceresiyle eş zamanlı gerçekleşti. Yeni sistemin başlangıcında takımların sıralamaları ve puanları korunuyor, ancak bundan sonraki her maçtan sonra yeni modele göre hesaplanacak.
FIBA ayrıca 2026 yılı içerisinde kadın milli takımları, genç erkekler ve genç kızlar için de aynı puanlama sistemine dayalı sıralama modelleri uygulamaya başlayacağını duyurdu. Böylece tüm yaş kategorileri ve cinsiyetlerde ortak metodoloji benimsenmiş olacak.
Basketbol sıralamalarında şeffaflık ve hesap verebilirlik artıyor
Yeni sıralama modelinin amacı yalnızca puan hesaplamalarını güncellemek değil; aynı zamanda şeffaflık ve anlaşılabilirlik ilkelerini güçlendirmek. FIBA, spor kamuoyunun, taraftarların ve federasyonların sıralamalarda neyin nasıl hesaplandığını net biçimde görebilmesini hedefliyor.
Bu nedenle sistem, dijital ortamlarda kullanıcı dostu ara yüzlerle desteklenecek. FIBA resmi internet sitesinde yer alan sıralama bölümü, her maç sonrasında güncellenerek puan değişimlerini gerçek zamanlı olarak gösterecek. Böylece takımların ve taraftarların sıralamalardaki hareketlerini anlık takip etmesi mümkün olacak.
Sonuç: Yeni sistem basketbol rekabetini daha da artıracak
FIBA’nın hayata geçirdiği yeni dünya sıralaması sistemi, basketbolun uluslararası düzeyde daha rekabetçi, adil ve izlenebilir bir yapıya kavuşmasını amaçlıyor. Takımların sadece galibiyet değil, uzun vadeli turnuva performansı üzerinden değerlendirilmesi, sporda sürdürülebilir başarıyı ödüllendiren bir çerçeve sunuyor.
Özellikle bölgesel katsayıların güncellenmesi ve kümülatif puanlama yaklaşımı, daha dengeli bir sıralama yapısı oluşturabilir. FIBA, sıralama modelinin zaman içinde geri bildirimlere göre yeniden değerlendirileceğini ve gelişen basketbol ortamına adapte olacağını da belirtiyor.